1864-1950
Szkoła Podstawowa w Witkowicach ma 158 lat
(1864-2022)
W 1863r. w austriackim tzw. okręgu szkolnym ropczyckim (ropczycer schulbezirk), obejmującym swoim zasięgiem obszar znacznie większy niz dziś gmina Ropczyce, funkcjonowało zaledwie 9 ludowych szkół powszechnych (tzw. Trivialschulen): w Brzeźnicy, Czarnej, Dębicy, Latoszynie, Lubzinie, Ociece, Ropczycach i Zawadzie. Były to szkoły jednoklasowe zatrudniające jednego nauczyciela. Wyjątkiem była szkoła w Dębicy, która mając 165 uczniów zatrudniała 2 nauczycieli: kierownika: Józefa Mischke i nauczyciela pomocniczego Michała Chmurę.
Michał Chmura 1864-1869 - pierwszy kierownik Szkoły Trywialnej 1-klasowej w Witkowicach, przybył do Witkowic z Dębicy.
W roku szkolnym 1864/1865 uczęszczało do szkoły 52 uczniów z Witkowic i Pietrzejowej[1]. Religii uczył ówczesny proboszcz parafii w Witkowicach ks. Michał Dutka [2].
ks. Dutka Pleban i katecheta, Witkowice dnia 13 lutego 1868
Data powstania - 1864r. plasuje Szkołę Podstawową w Witkowicach na 3 miejscu wśród najstarszych publicznych szkół w naszej gminie po Ropczycach i Lubzinie.
Dotychczas nie udało się ustalić gdzie w Witkowicach mieściła się pierwsza publiczna szkoła powszechna. Nie wiadomo, czy wzniesiono wówczas specjalnie dla szkoły nowy budynek, czy wynajęto od któregoś z zamożniejszych gospodarzy jedną izbę na potrzeby szkoły, czy umiejscowiono szkołę w zabudowaniach kościelnych, gdzie równocześnie funkcjonowała szkoła parafialna (tzw. Pfarrschule).
[1] Archiwum Państwowe w Przemyślu (dalej: APP), Handbuch des Statthalterei Gebietes in Galizien fur das Jahr 1864, Lemberg 1864, s. 355.
[2] Archiwum Zespołu Szkół nr 5 w Ropczycach (dalej: AZSnr5wR), Wykaz pilności uczniów i uczennic szkoły trywialnej tutejszej w 1 i 2 półroczu 1867/1868r.
Józef Surówka 1870-1883 – drugi kierownik Szkoły Trywialnej 1-klasowej w Witkowicach (Michał Chmura odszedł do Szkoły Powszechnej w Ropczycach)[3]. Drugim nauczycielem w szkole był przez cały ten okres ks. proboszcz Michał Dutka[4]. Nowy kierownik szkoły, podobnie jak jego poprzednik, przybył do Witkowic ze szkoły w Dębicy. 
[3] APP, Szematyzmy Królestwa Galicyi i Lodomeryi z wielkiem księstwem krakowskiem za lata 1870-1883.
[4] AZSnr5wR, Postęp pilności uczniów i uczennic w szkole ludowej po ukończonym roku szkolnym 1871/1872.
Wojciech Kupiec (1884-1886) –trzeci nauczyciel prowadzący szkołę w Witkowicach. Przybył ze szkoły w Małej. Józef Surówka odszedł do Skrzyszowa[5]. Religii nadal uczył ks. Michał Dutka.
[5] APP, Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z wielkiem księstwem karakowskiem na rok 1884, Lwów 1884, s. 412.
Józef Surówka (1887-1893) – powrócił ze Skrzyszowa i powtórnie objął Szkołę Trywialną 1-klasową w Witkowicach. W roku szkolnym 1887/1888 zmienił się także ks. katecheta. Religii zaczął uczyć proboszcz ks. Franciszek Szczudło[6].
[6] AZSnr5wR, Katalog uczniów szkoły ludowej jednoklasowej, klasa I, oddział I tj. (1 rok nauki) i oddział II tj. (2 rok nauki) w szkole w Witkowicach 1887/1888 za II półrocze.
W roku szkolnym 1892/1893 w szkole w Witkowicach pojawili się nowi nauczyciele: katecheta ks. Władysław Kijas i nauczyciel pomocniczy Franciszek Rydzik[7].
[7] AZSnr5wR, Spis uczniów i uczennic w szkole ludowej jednoklasowej w Witkowicach wraz z wykazem klasyfikacyjnym za I półrocze, rok szkolny 1892/1893.
W roku szkolnym 1893/1894 religii zaczął uczyć ks. Władysław Kopernicki [8].
[8] AZSnr5wR, Spis uczniów i uczennic w szkole jednoklasowej w Witkowicach wraz z wykazem klasyfikacyjnym za I półrocze roku szkolnego 1893/1894.
Franciszek Rydzik (1894-1895) – przejął obowiązki kierownika i prowadził szkołę w Witkowicach przez dwa lata 1894/1895 i 1895/1896 ponieważ Józef Surówka odszedł do 2-klasowej Szkoły Ludowej w Wielopolu [9].
Edmund Ząbek (1896-1897) - przejął obowiązki kierownika i prowadził szkołę w Witkowicach przez jeden rok szkolny ponieważ Franciszek Rydzik został przeniesiony do Ostrowa.
[9] APP, Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z wielkiem księstwem krakowskiem na rok 1895, Lwów 1895, s. 475.
Wojciech Kupiec (1897-1904) – powrócił do Witkowic i objął powtórnie kierownictwo szkoły na kolejne 7 lat. Edmund Ząbek odszedł do Ocieki. W tym okresie oficjalna nazwa szkoły brzmiała: Szkoła Ludowa Pospolita 1-klasowa w Witkowicach.
W 1903 roku religii uczył ks. Jan Gawlicki, a w 1904 roku w szkole pojawiła się pierwsza nauczycielka – Janina Barańska (nauczyciel nadetatowy) [10]
[10] APP, Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z wielkiem księstwem krakowskiem na rok 1904, Lwów 1904, s. 627.
Jan Bajor (1904-1931) – najważniejsza postać w historii szkoły przed I wojną światową, nauczyciel z Olchowej, wieloletni kierownik szkoły w Witkowicach.
W roku szkolnym 1904/1905 nauka szkolna rozpoczęła się w nowo oddanym do użytku budynku murowanym. Został on wzniesiony wspólnym wysiłkiem mieszkańców gminy Witkowice i gminy Pietrzejowa w latach 1903-1904. Mieściły się w nim dwie sale dydaktyczne i mieszkanie dla kierownika [11].
[11] Archiwum Państwowe w Rzeszowie (dalej: APR), Starostwo powiatowe w Ropczycach 1919-1937, Materiały do monografii powiatu ropczyckiego cz. III i IV, sygn. 17.
W kolejnych latach w szkole pracowały obok Jana Bajora kolejno w charakterze nauczycieli nadetatowych (pomocniczych): Maria Ziemlińska (rok szkolny 1905/1906) i Eugenia Radziszewska (rok 1906/1907).
W roku 1907/1908 Maria Ziemlińska odeszła do Zawady, jej miejsce zajął nowy nauczyciel: Jan Stąpor (nauczyciel tymczasowy)[12].
[12] APP, Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z wielkiem księstwem krakowskiem na rok 1907, Lwów 1907, s. 662.
W ostatnich latach pokoju przed I wojną światową grono pedagogiczne szkoły w Witkowicach było niestabilne. Składało się z trzech osób: kierownika, nauczyciela i ks. katechety. W roku szkolnym 1909/1910 został przyjęty do pracy w szkole nowy nauczyciel: Ignacy Pęcak powiększając wyjątkowo grono nauczycielskie do czterech osób.
Szkoła ludowa 2-klasowa pospolita w Witkowicach
W roku szkolnym 1908/1909 szkoła w Witkowicach zmieniła stopień organizacyjny. Została podniesiona do rangi szkoły 2-klasowej.
W roku szkolnym 1910/1911 odszedł Jan Stąpor, a w kolejnym 1912/1913 odszedł Jan Pęcak. Ich miejsce u boku kierownika Jana Bajora zajęła najpierw Anastazja Młyńcówna, a następnie Albina Pasternakówna.
Zmieniali się także często księża katecheci. Religii uczyli kolejno: ks. Jan Bajorski (rok szkolny 1909/1910), ks. Jan Szczerbiński (rok szkolny 1910/1911), ks. Jan Kwarciński (1911/1912). W roku 1912 proboszczem parafii Witkowice został ks. Jan Wcisło. Z braku księży wikariuszy uczył w szkole w Witkowicach religii w latach 1912 -1925r.
I wojna światowa 1914-1918
W dniu 6 sierpnia 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. Po początkowych sukcesach wojsk austro-węgierskich ostatecznie pierwsze starcie wygrały wojska rosyjskie. Powiat ropczycki wraz z całą Galicją znalazł się już na początku listopada 1914r. pod rosyjską okupacją.
Rosyjskie władze wojskowe zakazały funkcjonowania polskich szkół. W roku szkolnym 1914/1915 Szkoła Ludowa Pospolita Dwuklasowa w Witkowicach pozostała zamknięta.
Sytuacja zmieniła się wraz z klęską armii rosyjskiej pod Gorlicami w dniach 2-5 maja 1915r. Armia rosyjska pod naciskiem wojsk niemiecko-austriackich rozpoczęła odwrót z Galicji, w dniu 11 maja 1915r. opuściła Ropczyce i Sędziszów i wycofała się na wschód. Do Ropczyc powróciły rządy austriackie.
Rok szkolny 1915/1916 rozpoczął się w Szkole w Witkowicach bez przeszkód. Kierownikiem szkoły był nadal Jan Bajor. Grono pedagogiczne tworzyli panna Albina Pasternakówna i ks. proboszcz Jan Wcisło. W tym składzie prawdopodobnie dotrwała szkoła w Witkowicach do końca wielkiej wojny.
II Rzeczpospolita 1918-1939
W związku z rozpadem Austro-Węgier władzę w Galicji przejęła Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie. W rozporządzeniu z 7 listopada 1918r. organ ten w imieniu rodzącego się państwa polskiego utrzymał w mocy obowiązujące na terenie Galicji i Śląska Cieszyńskiego przepisy szkolne z czasów austriackich.
W latach 1918-1923 grono pedagogiczne Szkoły Ludowej 2-klasowej w Witkowicach tworzyli: kierownik Jan Bajor, ks. proboszcz Jan Wcisło oraz zatrudniona w 1918r. nauczycielka - panna Henryka Łaszewska, która zastąpiła Albinę Pasternakównę.
W 1921 roku państwo polskie stworzyło nową strukturę systemu edukacji opartą na kuratoriach w okręgach szkolnych i radach szkolnych w powiatach. Szkoła w Witkowicach została podporządkowana Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie. W dniu 1 lipca 1921 roku zaczęła działać Rada Szkolna Powiatowa w Ropczycach, na której czele stanął inspektor szkolny Feliks Sokołowski.
W roku szkolnym 1923/1924 nastąpiła kolejna zmiana w gronie pedagogicznym. W szkole w Witkowicach pojawiła się nowa nauczycielka - panna Stefania Sokolankówna.
Szkoła Powszechna 3-klasowa mieszana w Witkowicach
W roku szkolnym 1924/1925 nastąpiły kolejne zmiany w składzie grona pedagogicznego szkoły w Witkowicach. Zatrudniona została druga nauczycielka - panna Janina Gawlikówna. Zmienił się także katecheta. Proboszcza ks. Jana Wcisło zastąpił w szkole przybyły z parafii w Zassowie młody kleryk ks. Roman Skwirut.
Ks. Roman Skwirut 1888-1926, uczył religii w Szkole Powszechnej w Witkowicach w latach 1924/1925 i 1925/1926.
Znaczek Rady Szkolnej Powiatowej w Ropczycach na podaniu o wydanie duplikatu świadectwa stwierdzający wniesienie opłaty skarbowej w wysokości 500 marek polskich (1923r).
W roku szkolnym 1924/1925 na mocy decyzji Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego szkoła w Witkowicach została podniesiona do rangi szkoły 3-klasowej. Grono pedagogiczne po raz pierwszy osiągnęło liczbę 4 nauczycieli. Wśród nich byli: kierownik Jan Bajor, Stefania Sokolankówna-Samborska, Janina Gawlikówna oraz ks. Roman Skwirut.
Grono pedagogiczne szkoły w Witkowicach było nadal niestabilne. W roku szkolnym 1925/1926 wśród nauczycieli szkoły w Witkowicach pojawił się p. Julian Armata.
W dniu 21 czerwca 1926r. zmarł przedwcześnie, mając zaledwie 38 lat ks. Roman Skwirut.
W roku szkolnym 1926/1927 w rozwoju szkoły w Witkowicach nastąpił regres. Odeszli nauczyciele Julian Armata i Stefania Sokolankówna-Samborska. W związku z brakiem nauczycieli Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego podjęło decyzję o obniżeniu stopnia organizacji Szkoły Powszechnej w Witkowicach z powrotem do rangi szkoły 2 klasowej.
W roku szkolnym 1927/1928 pojawił się w szkole nowy katecheta: ks. Jan Gawlicki, który w kolejnym roku ustąpił miejsce ks. Zygmuntowi Grodnickiemu (1928/1929).
W latach 1928-1930 grono pedagogiczne szkoły w Witkowicach składało się z 3 osób: kier. Jana Bajora, nauczycielki Janiny Gawlikówny i ks. Zygmunta Grodnickiego. W 1931r. ks. Grodnickiego zastąpił nowy wikariusz ks. Michał Sotowicz. Z dniem 14.12.1931r. kier. szkoły Jan Bajor odszedł na emeryturę. W szkole pozostała jedna nauczycielka. W roku szkolnym 1931/1932 nastąpiło kolejne obniżenie stopnia organizacyjnego szkoły w Witkowicach do rangi szkoły 1-klasowej.
Janina Szypułowa (Gawlikówna) - kierowniczka Szkoły Powszechnej 1-klasowej w Witkowicach w latach 1931-1937.
Pani Janina Szypułowa prowadziła samodzielnie szkołę w Witkowicach do końca roku szkolnego 1931/1932 oraz przez cały kolejny rok szkolny 1932/1933r. W roku szkolnym 1933/1934 pojawiła sie do pomocy p. Zofia Solarska.
Znaczek skarbowy z roku 1933r. potwierdzający wpłatę 10gr na fundusz budowy szkół powszechnych w Polsce
W latach 1934-1937r. szkoła w Witkowicach pozostawała szkołą jednoklasową z jednym zatrudnionym nauczycielem wspieranym przez ks. katechetę. W 1936r. parafię św. Michała Archanioła w Witkowicach objął ks. Jan Jarosz.
Ks. Jan Jarosz proboszcz parafii Św. Michała Archanioła w Witkowicach w latach 1936-1961
Pieczęć Szkoły w Witkowicach używana w 1937r.
W 1937r. kierowniczka szkoły p. Janina Szypułowa opuściła Witkowice, odeszła na własną prośbę do szkoły w Wojniczu.
Jan Jawor - kierownik Szkoły w Witkowicach w latach 1937-1945r., przybył do Witkowic wraz z żoną nauczycielką p. Janiną Jawor w powiatu Łuniniec na Polesiu (dziś Białoruś), małżeństwo podjęło się prowadzenia Publicznej Jednoklasowej Szkoły Powszechnej w Witkowicach.
Okres okupacji hitlerowskiej 1939-1944
W dniu 1 września 1939r. uderzyły na Polskę wojska niemieckie i słowackie naruszajac nasze granice na północy, zachodzie i południu. W dniu 17 września 1939r. ze wschodu wkroczyły na nasze terytorium wojska rosyjskie działając w porozumieniu z Niemcami. Państwo polskie w całości znalazło sie pod dwiema okupacjami III Rzeszy i ZSRR. Ropczyce znalazły się pod okupacją niemiecką. W dniu 25.10.1939r. Niemcy ogłosili tzw. Tymczasowy Statut dla Publicznych Szkół Powszechnych powiatu dębickiego. Szkoły powszechne miały być otwarte, z programu nauczania zniknąć miały przedmioty: język polski, historia i geografia, polskie podręczniki i książki z bibliotek miały być wydane niemieckiim władzom okupacyjnym.
Pieczęć szkoły w Witkowicach w roku szkolnym 1940/1941
Offentliche Polnische Volksschule der Stufe I in Witkowice (Publiczna Polska Szkoła Ludowa I stopnnia w Witkowicach) została podporządkowana Kreisschulratowi (radcy szkolnemu) w starostwie powiatowym w Dębicy. W dniu 1 stycznia 1940r. Janina Jawor została zwolniona przez Niemców z pracy w szkole. Przyczyną zwolnienia było to, że jako mężatka nie potrzebuje pracy. W roku szkolnym 1940/1941 w szkole pracowało dwóch nauczycieli: kierownik Jan Jawor i nowo zatrudniony Franciszek Kazała, religii uczył ks. Stefan Kaczmarek. W roku szkolnym 1941/1942 Franciszek Kazała został przeniesiony do Sędziszowa, zastąpiła go Bronisława Stachnik. W roku szkolnym 1942/1943 przyjęto do pracy w szkole trzecią siłę nauczycielską - Karolinę Kozińską. Szkoła w Witkowicach została podniesiona do stopnia 2.
Kierownik Jan Jawor ubiegał się u władz niemieckich o przywrócenie do pracy swojej żony. W roku szkolnym 1943/1944 jego działania zostały uwieńczone sukcesem. W roku szkolnym 1943/1944 Janina Jawor została przywrócona do pracy w szkole w Witkowicach, Bronisława Stachnik została przeniesiona do Gnojnicy. W ostatnim roku szkolnym pod okupacją niemiecką w szkole w Witkowicach pracowało 3 nauczycieli: kier. Jan Jawor, nauczycielki: Janina Jawor i Karolina Kozińska oraz katecheta ks. Stefan Kaczmarek.
Obowiązujący podczas okupacji hitlerowskiej druk Księgi ocen z roku 1942/1943.
W dniu 18 sierpnia 1944 roku oddziały radzieckie 1 Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa, w ramach operacji lwowsko-sandomierskiej, zajęły Ropczyce, a 22 sierpnia Dębicę. Wojska radzieckie stanęły 7km przed Pilznem, aby odpocząć i podciągnąć zaopatrzenie po długiej kampanii. Na obszarze wyzwolonym spod okupacji niemieckiej życie wracało do normy. Budynek szkoły w Witkowicach nie został zniszczony wskutek działań wojennych, dlatego można było w dniu 3 września 1944 roku rozpocząć nowy rok szkolny 1944/1945.
Czasy stalinowskie 1944-1956
Organizacyjnie szkoła została podporządkowana Inspektoratowi Szkolnemu w Dębicy. Kierownik szkoły Jan Jawor w lutym 1945 roku został przeniesiony służbowo do Dębicy. Stanowisko kierownika szkoły w Witkowicach powierzono tymczasowo jego żonie Janinie Jawor.
Janina Jawor (1944-1946) - kierowniczka 7-klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej stopnia III w Witkowicach, prowadziła szkołę do końca roku szkolnego 1944/1945 i cały rok szkolny 1945/1946 po czym na własną prośbę została przeniesiona do męża, do Dębicy.
W budynku szkolnym znajdowały się tylko dwie sale dydaktyczne, w których mogły pomieścić się maksymalnie 4 oddziały uczące się na dwie zmiany. Szkoła potrzebowała natychmiast pomieszczeń do nauki. W dniu 22 listopada 1944r. decyzją strarosty powiatowego dębickiego Dom Katolicki w Witkowicach został odebrany Kościołowi i przekazany na potrzeby szkoły do czasu rozbudowy budynku szkolnego, tak by pomieścił pełną 7-klasową szkołę podstawową.
W ciągu roku szkolnego 1944/1945 zatrudniono 7 nowych nauczycieli. Byli to: Antonina Brandys, Maria Stafińska, Paweł Olędzki, Józef Bełkota, Marta Zwierz, Zofia Witalec i Helena Krajewska. Religii uczył nadal ks. Jan Jarosz. Jeszcze nigdy w historii szkoły w Witkowicach grono pedagogiczne nie składało się z tak dużej liczby nauczycieli. Pani Karolina Kozińska nie zgłosiła się do pracy w tym roku szkolnym.
.jpg?noc=1542988450)
.jpg?noc=1542988699)
Warto zwrócić uwagę na fakt, że w roku szkolnym 1944/1945 w szkole w Witkowicach używano jeszcze obok siebie pieczęci przedwojennej (z orłem w koronie) i nowej (z orłem bez korony) wprowadzonej przez władzę ludową. Był to znak nowych czasów.
Antonina Brandys nauczycielka 7-klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Witkowicach w latach 1944-1956
Wychowawca klasy Brandys Antonina
Wychowawca klasy Krajewska Helena
Jeszcze w trakcie roku szkolnego 1944/1945 odeszli: Paweł Olędzki i Marta Zwierz. Z dniem 1.09.1945r. Zofia Witalec została przeniesiona do Brzezówki. W roku szkolnym 1945/1946 w szkole w Witkowicach pojawił się nowy nauczyciel: Leon Turaj. Powróciła także z tułaczki wojennej Karolina Kozińska.
Pierwsza Komunia św. w Witkowicach - maj 1945r. Na zdjęciu prawdopodobnie od lewej: kier. Jan Jawor, Janina Jaworowa, proboszcz ks. Jan Jarosz, wych. kl. II p. Antonina Brandys i ks. Stefan Kaczmarek. Zdjęcie wykonane przed plebanią w Witkowicach.
W roku szkolnym 1945/1946 powróciła z tułaczki wojennej do pracy w Szkole w Witowicach p. Karolina Kozińska.
Leon Turaj (1946-1951) - kierownik 7-klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej III stopnia w Witkowicach, zastąpił Janinę Jawor, która przeniosła się do Dębicy.
Leon Turaj
Pamiątka z klasy VI - 24 czerwca 1946r.
W roku szkolnym 1946/1947 odeszły: Helena Krajewska (do Ropczyc) i Maria Stafińska (do Gnojnicy Woli), w gronie pedagogicznym szkoły w Witkowicach pojawiła się żona kierownika - Stefania Turajowa (z Nawsia Górnego). W roku szkolnym 1947/1948 warunki pracy dydaktycznej w szkole w Witkowicach stały się bardzo trudne. Pięciu nauczycieli: kier. Leon Turaj, Stefania Turaj, Antonina Brandys, Józef Bełkota i Karolina Kozińska uczyło 7 oddziałów klasowych. Nauka toczyła się na dwie zmiany w dwóch miejscach: w budynku szkoły i pomieszczeniach wynajmowanych. Gdy w roku szkolnym 1948/1949 odeszła Karolina Kozińska (do szkoły w Boreczku) Antonina Brandys zmuszona była pełnić obowiązki wychowcy jednocześnie trzech, a Józef Bełkota dwóch oddziałów klasowych. W kolejnym roku szkolnynm 1949/1950 kier. szkoły Leon Turaj był wychowawcą jednego oddziału klasowego natomiast jego nauczyciele: Stefania Turajowa, Antonina Brandys i Józef Bełkota mieli po dwa wychowawstwa.
Dalszy ciąg w drugiej zakładce Opracował dr Marcin Janowski